Fotoeskapada.pl

Średniowieczne Kościoły Torunia

Kościół Świętych Janów




Najstarszą świątynią toruńską jest kościół św. Jana a właściwie jego prezbiterium wzniesione około 1250 roku. Jest pierwszym kościołem zbudowanym przez Krzyżaków w Polsce. Był kościołem farnym Starego Miasta Torunia. Jest to kościół, którego wszystkie nawy są jednakowej wysokości – halowy. Wewnątrz znajdują się średniowieczne malowidła ścienne. Wyposażenie kościoła to m.in. dwa gotyckie szafiaste ołtarze drewniane z postaciami świętych, gotycka chrzcielnica, popiersie Mikołaja Kopernika z białego marmuru oraz kopia Pięknej Madonny toruńskiej z XV w. (w czasie II wojny światowej zaginęła). Na ścianie wschodniej dwie postacie patronów kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Na wieży gotycki najstarszy dzwon w Polsce „Tuba Dei” z 1500 roku.


Kościół Mariacki




Dawniejszy kościół Franciszkanów wznoszony etapami z XIV w. jest budowlą halową o wysokości 27 m. Na uwagę zasługują gotyckie malowidła ścienne. W prezbiterium w ścianie północnej znajduje się barokowe mauzoleum Anny Wazówny z 1636 roku. Tu również zachowały się średniowieczne stalle. Ważnym elementem wystroju wnętrza są malowidła ścienne. W nawie południowej są to wysokiej klasy malowidła z ok. 1380-90 przedstawiające świętych, Chrystusa Bolesnego i Matkę Boską Bolesną pod architektonicznymi baldachimami. Wspaniale prezentuje się również łuk tęczowy nad prezbiterium oraz prospekt organowy z lat 1602-1609 nad północnym gankiem.


Kościół św. Jakuba




Na mocy przywileju wielkiego mistrza krzyżackiego Anno von Sangershausena z dnia 13 sierpnia 1264 roku powstało Nowe Miasto Toruń. Od samego początku Nowe Miasto ukształtowało się zupełnie inaczej niż Stare Miasto. Rynek Nowy jest kwadratowy a ulice mają jednakową szerokość 13,05 m. Kościół farny jest skierowany na północny wschód i reprezentuje wyjątkowo wysoki poziom gotyckiej sztuki budowlanej.

Najstarszą częścią kościoła jest prostokątne prezbiterium, którego budowę zainaugurował biskup chełmiński Herman, kładąc kamień węgielny w 1309 r. Fakt ten został upamiętniony napisem na dekoracyjnym fryzie z glazurowanych tafelek w kolorze żółtym i zielonym, który obiega prezbiterium zewnątrz i wewnątrz. Właściwy korpus kościoła ukończono w 1340 roku a wieżę w 1350 r., dodając nieco później rząd kaplic od strony północnej i południowej. Kościół św. Jakuba różni się od pozostałych kościołów toruńskich nie tylko bazylikowym układem, ale także zastosowanym tu systemem konstrukcyjnym. Polega on na przeniesieniu ciężaru sklepień nawy głównej za pomocą łuków oporowych na skarpy naw bocznych. Celem nadania owym skarpom większej statyczności obciążono je sterczynami, które zależnie od ich kształtu zwane są pinaklami lub fialami. System ten, powszechnie stosowany w zachodniej Europie, u nas występuje zupełnie wyjątkowo. Wysoka smukła wieża podkreśla swoją dostojność licznymi blendami podobnymi do wieży ratusza staromiejskiego. Najprawdopodobniej pola wspomnianych blend posiadają również malowidła geometryczne podobne do ratuszowych. Na wyjątkowe podkreślenie zasługuje bogactwo dekoracyjne architektury kościoła. Przyczynia się do tego zarówno wyszukana forma detali, jak i zastosowanie glazurowanych cegieł do dekoracji ścian i portali. Na uwagę zasługuje portal wejściowy od strony zachodniej, uskokowy ozdobiony kolorowymi glazurowanymi cegłami profilowanymi. Wschodni szczyt prezbiterium zaliczany jest do najlepszych osiągnięć tego typu. Przy wejściu na teren kościelny zachowała się gotycka brama.

Nastrój wnętrza kościoła św. Jakuba jest zupełnie inny od pozostałych kościołów toruńskich dzięki mniejszym wymiarom i układowi bazylikowemu. W nawie głównej i prezbiterium sklepienia gwieździste, w nawach bocznych krzyżowe. Całe wnętrze zostało rozwiązane niezwykle dekoracyjnie. Użycie glazurowych żółtych i zielonych cegieł przy czerwonym kolorze surowych ścian dało bogate efekty kolorystyczne. Dopełniały tego jeszcze liczne malowidła ścienne. Niestety pobielono cały kościół w okresie, gdy służył ewangelikom i dopiero żmudne prace konserwatorskie prowadzone w okresie międzywojennym (odsłonięto wówczas malowidła w prezbiterium i rozpoczęto oczyszczanie sklepień w nawie głównej). W chwili obecnej niektóre dobrze zachowane zachwycają tematyką oraz dobrym stanem jak np. scena koronacji Matki Boskiej, Chrystu Sędzia, Sąd Ostateczny, Madonna Apokaliptyczna lub Trzy Dziewice – Barbara, Dorota i Katarzyna. Kościół św. Jakuba jest perłą architektury Polski północnej. Zachwyca w całości swymi ciekawymi cudami architektonicznymi jak również malowidłami ściennymi we wnętrzu świątyni.

Kościół św. Jakuba nie ma sobie równych pod względem architektury, malowideł ściennych oraz bardzo cennego wyposażenia. Wymienię jedynie kilka cennych dzieł sztuki z okresu średniowiecza, które można zaliczyć do najwyższej klasy europejskiej. Są to: „Drzewo Życia” w nawie południowej, wielkie malowidło na deskach „Pasja Chrystusa” (jedyna w Europie), cudowny krucyfiks w ołtarzu bocznym, dwie figury Madonny oraz organy z 1611 roku z balustradami.


Benon Frąckowski - przewodnik po Toruniu