Fotoeskapada.pl

Fontanna Pamięci




Wrocław jest miastem niezwykłym: przez wieki był on - wedle określenia Jana Pawła II -„miastem spotkań”. Miasto to na skrzyżowaniu dróg handlowych z południa na północ i ze wschodu na zachód tworzyli książęta piastowscy, w XIV wieku znalazło się w granicach Królestwa Czeskiego, od pocz. XVI wieku w monarchii habsburgskiej, a po wojnie między Austrią i Prusami - od 1741 r. stało się jednym z rezydencjonalnych miast króla pruskiego. Po zjednoczeniu Niemiec znaczenie Wrocławia zmalało: stało się miastem prowincjonalnym położonym na kresach Rzeszy. Podczas II wojny światowej ogłoszone Festung Breslau – Twierdzą Wrocław było przez mieszkańców zaciekle bronione i legło w gruzach wraz ze swymi wspaniałymi kościołami i innymi zabytkami. Po wojnie, na mocy postanowień międzynarodowych konferencji, Wrocław znalazł się w granicach Polski, nastąpiła całkowita wymiana ludności: w miejsce breslauerów, którzy musieli opuścić swoje miasto, przybyli tutaj nowi wrocławianie, którzy podnieśli z gruzów zarówno swoje nowe domy, jak i zabytkowe kościoły.

Fontanna Pamięci to pomnik niezwykłych najnowszych dziejów tego miasta, jego dawnych i powojennych mieszkańców. Zrealizowany został w 2004 r. w otoczeniu Domu Handlowego „Galeria na Czystej” (na tyłach wspaniałego blisko 100-letniego modernistycznego domu towarowego - RENOMY). Autorem pomnika jest profesor Akademii Sztuk Pięknych z Poznania – Maciej Szańkowski.

Pomnik składa się z kilku elementów: odlanego z brązu ogromnego węzełka ustawionego na granitowym obramowaniu fontanny oraz zatopionych w basenie fontanny równie wielkich kluczy. Strugi szemrzącej wody uruchamiane przez fotokomórkę, reagującą na ruch przechodnia, zwracają uwagę na filozoficzny napis: PANTA RHEI – „Wszystko płynie”.

Węzełek – według słów artysty: „przestrzeń zamieniona w bryłę” – jako element towarzyszący wszystkim wędrowcom jest symbolem pamięci o miejscach, które musieli porzucić. Wędrowcy bowiem zabierali ze sobą nie tylko rzeczy materialne, ale także w „węzełku pamięci” wspomnienia rodzinnych krajobrazów, obrazy miejsc, ulic, domów i wspomnień z nimi związanych, pamięć zapachów, smaków, barw…

Klucze, które nie pasują do żadnego zamka, są symbolem klucza otwierającego pamięć. Tym kluczem pamięci może być jakieś skojarzenie, słowa, usłyszana zapomniana melodia, stara fotografia…

Tyle objaśnienia artysty.

Węzełek można interpretować także jako symbol przybyłych do Wrocławia przesiedleńców, natomiast klucze – symbol dawnych mieszkańców tego miasta – breslauerów, którzy wysiedlani po 1945 r., opuszczając miasto – na mocy rozporządzenia polskich władz – klucze powinni pozostawić w zamku drzwi wejściowych swego domu.

PANTA RHEI – upływający jak woda czas połączył w przeszłości losy ludzi różnych narodów, których wspólną cechą był los tułaczy i … ukochanie tego samego miasta.

Fontanna Pamięci autorstwa prof. Macieja Szańkowskiego – pomnik nacechowany wieloma treściami symbolicznymi i filozoficznymi, odwołujący się do najnowszej historii Wrocławia i losów jego mieszkańców wydaje się jednym z wybitniejszych postawionych ostatnimi laty w przestrzeni naszego miasta.

Literatura: Maciej Szańkowski, „Kilka pomników…”, Orońsko 2005, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, kwiecień-maj 2005 r.


tekst: Anna Oryńska - przewodnik po Wrocławiu

fot. Stanisław Oryński